Bilgi Üniversitesi Klinik Psikoloji Yüksek Lisans Programı'ndan Merve Özgüle ve Çimen Güldöker, tezlerini Çocuğun Şiddet Algısı Projesi Araştırması bağlamında gerçekleştirmiştir.
Merve Özgüle, Çocukların Günlük Yaşantılarındaki Şiddet Algısı: Çocukların Sözel İfadelerinin ve Hikayelerinin Niteliksel Analizi
ÖZET: Bu çalışmanın amacı çocukların günlük hayatlarındaki şiddet algılarını, yaşantılarını ve kavramsallaştırmalarını incelemektir. Çalışmanın örneklemi İstanbul’un merkezinde bulunan ve dezavantajlı bir bölge olan Tarlabaşı’nda yaşayan 10-12 yaş arası 27 çocuğu kapsamaktadır. Bu çalışmada çocuklar farklı türlerdeki şiddete dair yaşantılarını ifade ettikleri oturumlara katılmışlardır. Oturumlardaki sözel ifadeleri ve kendi yazdıkları hikayeler niteliksel metodolojiyle analiz edilmiştir. Ayrıca, çocuklara ve annelere verilen 9 soruluk Çocukların Yaşantı Anketi niceliksel analiz edilmiştir. Sonuçlara göre, çocuklar okul ortamında daha sık kendilerini kötü hissetmiş, mahalle ortamında daha sık korku duymuş ve ev ortamında daha sık huzurlu hissetmişlerdir. Anneler, çocukların farklı ortamlardaki olumsuz duygu yaşama sıklığını çocuklara göre daha az olarak ifade etmişlerdir. Niteliksel analizler, çocukların baskın olarak fiziksel şiddet ögelerini tartıştıklarını göstermiştir. Okul ortamı ve akran ilişkileri özellikle fiziksel ve mental şiddeti barındıran, en sık bahsedilen şiddet alanı olmuştur. Mahalle ortamı içinde politik şiddeti ve çevresel problemleri barındıran korku dolu bir atmosfer olarak tasvir edilmiştir. Şiddet deneyimlerine ek olarak çocukların diğer olumsuz ve olumlu deneyimleri de araştırılmıştır. Hikayelerde öne çıkan temalardan şiddetin normalleştirilmesi, mazur görülmesi, çocukların şiddet karşısında kendilerini suçlamaları ve yetişkin rol modeli eksikliği şiddet döngüsünü devam ettiren risk faktörleri olarak ortaya çıkmıştır. Hikayelerin analizi, empati kapasitesinin ve şiddetle ilgili farkındalığın arttırılmasının şiddetin çözümlenmesindeki önemini vurgulamıştır. Çıkarımlar tartışılmıştır.
Çimen Güldöker, Kent Yaşamında Çocukların Şiddet Algısı
ÖZET: Bu çalışma Tarlabaşı Toplum Merkezi (TTM) tarafından yürütülen kapsamlı bir projenin bir ayağını oluşturmaktadır. Araştırmanın amacı 13-15 yaş grubundaki ergenlerin şiddeti farklı bağlamlarda (okul, ev, mahalle) nasıl algıladığını anlamaktır. Tarlabaşı’nda yaşayan katılımcılar ilki odak grup çalışması, ikincisi fotoğrafla tanımlama (photo elicitation) olmak üzere toplam iki oturuma katılmıştır. Odak grup çalışmasında 13 (12 kız, 1 erkek) katılımcı, fotoğrafla tanımlama oturumunda toplam 10 katılımcı 75 fotoğraf ile yer almıştır. Her iki oturumdan elde edilen verilen içerik analizi ve tematik analiz yöntemleri ile değerlendirilmiştir. Sonuçlara göre en fazla algılanan (%51) şiddet türü çevresel şiddettir. En fazla okulda (%37,1) ve mahallede (%38,7), en yoğun olarak da arkadaşlar arasında (%28,57) şiddet deneyimden bahsedilmiştir. Bu çalışmanın özgün bulgularından “olumsuz deneyimler” olmuştur. Olumsuz deneyimler, şiddet tanımına girmeyen ancak ergenlerin hayatında belirgin olarak olumsuz bir yeri olan deneyimlerdir. Öyle ki, olumsuz deneyimlerden, şiddetten daha fazla oranda bahsedilmiştir. Cinsiyetçilik (%26,49) en yaygın olumsuz deneyim , okul (%43,51) yoğun bağlam, ebeveyn-çocuk ilişkisi (%39) en fazla olumsuz deneyim yaşanan ilişki olarak belirtilmiştir. Fotoğrafların %77si olumsuz deneyim ya da şiddet kategorisinde kodlanabilecek içeriktedir. %91’i mahalleyi görüntülemekte %79’u çevresel şiddet içermektedir. Bu çalışma katılımcıların mahallerinde ve okullarında yaşanan sorunlara karşı hassasiyetini ve günlük yaşamdaki cinsiyetçilik söylem ve yaşantılarını belirtmektedir.